საზოგადოებაში ხშირად გაიგონებთ, რომ დღეს ბავშვები აღარ კითხულობენ, რომ კომპიუტერმა შეცვალა წიგნი, თუმცა აქვე ისმის კითხვა: შეცვალა კი? სასკოლო ასაკის ბავშვები უმეტესად კომპიუტერული თამაშებით ერთობიან. ბუნებრივია, სწორად შერჩეული თამაშებიც ხელს უწყობს მათ განვითარებას, მაგრამ უფრო და უფრო აშორებს წიგნს. ამ ფაქტს ვერსად გაექცევი. შედეგად კი მივიღეთ ის, რომ დაბალია წიგნიერების დონე, მოზარდებს უჭირთ აზრის გამოხატვა, მეტყველებაში იმატა უცხოურმა ტერმინებმა. ამ ფონზე მასწავლებელი უნდა დაფიქრდეს, როგორ მოახერხოს, რომ მისმა საგანმა მოსწავლეებს მიანიჭოს ინტელექტუალური სიამოვნება, რით და როგორ დააინტერესოს ისინი. პედაგოგებმა კარგად იციან, რომ თამაში ბავშვის ყველაზე სასიამოვნო საქმიანობაა, ამიტომაც იყენებენ მას სწავლების ერთ-ერთ ფორმად. თამაშისა და სასწავლო-აღმზრდელობითი პროცესის გაერთიანებით შესაძლებელია მოტივაციის ამაღლება, რაც ხელს შეუწყობს მასწავლებლის მიერ დასახული სასწავლო მიზნის შესრულებას, მასალის ათვისებას. თამაშის როლი მნიშვნელოვანია იმითაც, რომ იგი ხელს უწყობს მოსწავლის გონებრივ მობილიზებას. თამაშის დროს მას სჭირდება სხვადასხვა სააზროვნო ოპერაციის განხორციელება, ლოგიკური აზროვნება, დასკვნების გამოტანა, ნასწავლის გახსენება, გამოყენება, სხვებთან ურთიერთობა, აზრის გაზიარება და, რაც მთავარია, ამას აკეთებს ემოციურად დამუხტული, სიამოვნებით. იქმნება კეთილმოსურნე განწყობა, ამიტომ მოსწავლეს უხარია ასეთ გაკვეთილზე მოსვლა, ელის, რომ მასწავლებელი შესთავაზებს რაიმე საინტერესოს. თამაში როგორც სწავლების აქტიური მეთოდი შემდეგ მნიშვნელოვან ფუნქციებს ასრულებს: • უვითარებს მოსწავლეს შემეცნებით ინტერესებს; • უღვივებს ტოლერანტობას; • უვითარებს საკომუნიკაციო უნარ-ჩვევებს; • უმაღლებს თვითშეფასებას. როგორ შეიძლება გამოვიყენოთ თამაში იმისთვის, რომ მოსწავლემ წაიკითხოს წიგნი, მიიღოს ინტელექტუალური სიამოვნება? გაგაცნობთ ჩემ მიერ ამ მიზნით გამოყენებულ აქტივობებს, რომლებიც შეიძლება ჩაატაროთ როგორც გაკვეთილზე, ასევე არასაგაკვეთილო დროს, განახორციელოთ ცალკე პროექტად, კვლევად, მაგრამ, მოსწავლეთა დასაინტერესებლად, უმჯობესია, მისცეთ თამაშის ფორმა. ეს აქტივობებია: „ავტორი გვეწვია", „გეპატიჟებით ჩაიზე", „კრიტიკოსთა ჯგუფი", „მკვლევარები".
„ავტორი გვეწვია" ამ თამაშის არსი ასეთია: მოსწავლეები წინასწარ ირჩევენ მოსწავლეს, რომელმაც უნდა მოირგოს მოსწავლეთა მიერ შერჩეული ამა თუ იმ ავტორის როლი. მასწავლებელი არჩევს მწერლის 2-3 მოთხრობას (შეიძლება ლექსებიც), რომელსაც უნდა გაეცნონ „ავტორიც" და მკითხველებიც. დათქმულ დღეს სტუმრად მობრძანებულ „მწერალს" მოსწავლეები უსვამენ კითხვებს ნაწარმოების შესახებ, მაგალითად, რატომ მიიღო ავტორმა ესა თუ ის გადაწყვეტილება. ისიც ყველა კითხვას პასუხობს და, თავის მხრივ, ინტერესდება, ვინ როგორ დაასრულებდა ნაწარმოებს, როგორ პერსონაჟს ისურვებდა და სხვა.
„გეპატიჟებით ჩაიზე" ეს თამაში ბავშვებს ძალიან მოსწონთ, რადგან მათთან ჩაიზე მიდიან მოწვეული პარალელური (ან სხვა) კლასის მოსწავლეები. ბავშვები წინასწარ ამზადებენ მაგიდებს, (ურიგო არ იქნება რუსული „სამოვრის" დადგმაც) და ჩაით უმასპინძლდებიან სტუმრებს. მნიშვნელოვანი კი ის არის, რომ ასეთ შეკრებებზე აუცილებელად საუბრობენ რომელიმე მწერლის ორ მოთხრობაზე, რომელსაც მასწავლებელი საგანგებოდ ურჩევს მათ ამ დღისთვის წასაკითხად.
„კრიტიკოსთა ჯგუფი" მასწავლებელი მოსწავლეებს ყოფს ორ ჯგუფად - კრიტიკოსებად და მკითხველებად. მათ ევალებათ შერჩეული მწერლის ნაწარმოების წაკითხვა. თავდაპირველად მკითხველთა ჯგუფი აუდიტორიას წარუდგენს ნაწარმოებს, მერე კი თამაშში ერთვებიან კრიტიკოსები, გამოყოფენ ნაწარმოების სუსტ და ძლიერ მხარეებს, ვარაუდობენ, როგორ აჯობებდა ამა თუ ეპიზოდისა თუ გმირის წარმოჩენა. ბოლოს დასკვნისთვის იწვევენ ექსპერტს - მასწავლებელს ან სხვა მოსწავლეს, რომელსაც წინასწარ ამზადებს მასწავლებელი.
„მკვლევარები" მოსწავლეებს ევალებათ, ერთი კვირის განმავლობაში სასკოლო ბიბლიოთეკიდან სურვილისამებრ წაიკითხონ რომელიმე ნაწარმოები. ამის შემდეგ გაკვეთილზე მასწავლებელი გამოყოფს 15 წუთს იმ აქტივობის გასაგრძელებლად, რომელიც ერთი კვირის წინ დაიწყო -მკვლევარები ისაუბრებენ იმაზე, რომელი ნაწარმოები წაიკითხეს, ვინ იყო ავტორი, რამდენად შეესაბამებოდა შინაარსს ნაწარმოების სათაური და წიგნის დიზაინი.
შეფასების სქემა არის მკაცრად განსაზღვრული კრიტერიუმებისა და მათი გამოყენების წესების ერთობლიობა, რომლის მიხედვითაც ფასდება მოსწავლის აკადემიური მოსწრება.
არსებობს სხვადასხვა ტიპისა და დანიშნულების შეფასების სქემები. მასწავლებელი ქმნის და იყენებს მათ იმისდა მიხედვით, რას ისახავს მიზნად კონკრეტული შეფასება. განასხვავებენ ანალიტიკურ, ჰოლისტურ, ზოგად და კონკრეტულ შეფასების სქემებს.
ყველა ადამიანს და მათ შორის მოსწავლესაც უნდა, რომ იყოს ძლიერი. სიძლიერე მიიღწევა კომპეტენციით, წარმატებებით და საქმეში დახელოვნებით. ყველა მოსწავლეში გენეტიკურადაა ჩადებული სწრაფვა მიღწევებისკენ, ახალი უნარების შეძენისკენ და დახვეწისკენ, ისევე, როგორც აღიარების სურვილი. რადგან შინაგანად მივისწრაფით მიღწევებისკენ, ისე უნდა მოვაწყოთ სკოლები, რომ იქ მოღვაწე მასწავლებლებმაც და მოსწავლეებმაც შეიძინონ ცოდნა და ის ძლიერება, რაც საგანმანათლებო სფეროს მიზნებში შედის. მოსწავლეები შინაგანად მიისწრაფიან სიძლიერის შეძენისკენ, მაგრამ არ იციან, როგორ მიაღწიონ იმ პასუხისმგებლობას, რაც სიძლიერეს ახლავს თან. ამაში მათ მასწავლებლები უნდა დაეხმარონ. მათ უნდა ასწავლონ მოსწავლეებს სიფრთხილე, რომ ვინმეს მსხვერპლი არ გახდნენ, ვინმემ გამუდმებით აბუჩად არ აიგდოს და არ დაჩაგროს. მასწავლებლებმა მოსწავლეს უნდა ასწავლონ პიროვნული სიძლიერის ჩამოყალიბება, რისთვისაც აუცილებელია კომპეტენცია, ცოდნა.
ადამიანებს გვსურს თავისუფლება. არჩევანის გაკეთების შესაძლებლობის ქონა თავისუფლების გამოხატვაა. არჩევანის გაკეთებამ მისცა ადამიანს განვითარებისკენ, ადაპტაციისა და წარმატებისკენ სწრაფვის უნარი. კარგი მასწავლებელი მოსწავლეებს უნდა ეხმარებოდეს თავისუფლებისკენ ისეთ სწრაფვაში, რომელიც პატივსაცემია სხვების თვალშიც. ზოგჯერ მოსწავლეებს თავისუფლება მცდარად აქვთ გაგებული და თავაშვებულად იქცევიან. ამ შემთხვევაშიც მასწავლებელმა ისინი არჩევანის წინაშე უნდა დააყენოს და თვითონ მიაღებინოს სასარგებლო გადაწყვეტილება.
ჩვენ ყოველთვის გვართობს რაიმე ახლის შესწავლა. გართობაც ადამიანის ერთ-ერთი შინაგანი მოტივაციაა. ვსწავლობთ იმიტომ, რომ გვართობს აღმოჩენები. გლასერის მიხედვით, გართობა სწავლის შედეგია. ეს ახლო კავშირი სწავლასა და გართობას შორის მუდმივად უნდა იყოს შენარჩუნებული სკოლაში. მოსაწყენი გაკვეთილების სწავლა მოსწავლეებს არ უხარიათ. დახელოვნებული მასწავლებლები სახალისო გარემოს ქმნიან კლასში, რასაც მივყავართ მაღალ აკადემიურ მოსწრებამდე. როცა გაკვთილი მასწავლებელსაც უხარია და მოსწავლესაც, სწავლება უფრო საფუძვლიანი და წარმატებულია, მოსწავლეებს უჩნდებათ სწავლის სურვილი.
საგანმანათლებლო რესურსები
ReplyDeleteკითხვის სიყვარული თამაშით
საზოგადოებაში ხშირად გაიგონებთ, რომ დღეს ბავშვები აღარ კითხულობენ, რომ კომპიუტერმა შეცვალა წიგნი, თუმცა აქვე ისმის კითხვა: შეცვალა კი? სასკოლო ასაკის ბავშვები უმეტესად კომპიუტერული თამაშებით ერთობიან. ბუნებრივია, სწორად შერჩეული თამაშებიც ხელს უწყობს მათ განვითარებას, მაგრამ უფრო და უფრო აშორებს წიგნს. ამ ფაქტს ვერსად გაექცევი. შედეგად კი მივიღეთ ის, რომ დაბალია წიგნიერების დონე, მოზარდებს უჭირთ აზრის გამოხატვა, მეტყველებაში იმატა უცხოურმა ტერმინებმა. ამ ფონზე მასწავლებელი უნდა დაფიქრდეს, როგორ მოახერხოს, რომ მისმა საგანმა მოსწავლეებს მიანიჭოს ინტელექტუალური სიამოვნება, რით და როგორ დააინტერესოს ისინი. პედაგოგებმა კარგად იციან, რომ თამაში ბავშვის ყველაზე სასიამოვნო საქმიანობაა, ამიტომაც იყენებენ მას სწავლების ერთ-ერთ ფორმად. თამაშისა და სასწავლო-აღმზრდელობითი პროცესის გაერთიანებით შესაძლებელია მოტივაციის ამაღლება, რაც ხელს შეუწყობს მასწავლებლის მიერ დასახული სასწავლო მიზნის შესრულებას, მასალის ათვისებას.
თამაშის როლი მნიშვნელოვანია იმითაც, რომ იგი ხელს უწყობს მოსწავლის გონებრივ მობილიზებას. თამაშის დროს მას სჭირდება სხვადასხვა სააზროვნო ოპერაციის განხორციელება, ლოგიკური აზროვნება, დასკვნების გამოტანა, ნასწავლის გახსენება, გამოყენება, სხვებთან ურთიერთობა, აზრის გაზიარება და, რაც მთავარია, ამას აკეთებს ემოციურად დამუხტული, სიამოვნებით. იქმნება კეთილმოსურნე განწყობა, ამიტომ მოსწავლეს უხარია ასეთ გაკვეთილზე მოსვლა, ელის, რომ მასწავლებელი შესთავაზებს რაიმე საინტერესოს.
თამაში როგორც სწავლების აქტიური მეთოდი შემდეგ მნიშვნელოვან ფუნქციებს ასრულებს:
• უვითარებს მოსწავლეს შემეცნებით ინტერესებს;
• უღვივებს ტოლერანტობას;
• უვითარებს საკომუნიკაციო უნარ-ჩვევებს;
• უმაღლებს თვითშეფასებას.
როგორ შეიძლება გამოვიყენოთ თამაში იმისთვის, რომ მოსწავლემ წაიკითხოს წიგნი, მიიღოს ინტელექტუალური სიამოვნება? გაგაცნობთ ჩემ მიერ ამ მიზნით გამოყენებულ აქტივობებს, რომლებიც შეიძლება ჩაატაროთ როგორც გაკვეთილზე, ასევე არასაგაკვეთილო დროს, განახორციელოთ ცალკე პროექტად, კვლევად, მაგრამ, მოსწავლეთა დასაინტერესებლად, უმჯობესია, მისცეთ თამაშის ფორმა. ეს აქტივობებია: „ავტორი გვეწვია", „გეპატიჟებით ჩაიზე", „კრიტიკოსთა ჯგუფი", „მკვლევარები".
„ავტორი გვეწვია"
ამ თამაშის არსი ასეთია: მოსწავლეები წინასწარ ირჩევენ მოსწავლეს, რომელმაც უნდა მოირგოს მოსწავლეთა მიერ შერჩეული ამა თუ იმ ავტორის როლი. მასწავლებელი არჩევს მწერლის 2-3 მოთხრობას (შეიძლება ლექსებიც), რომელსაც უნდა გაეცნონ „ავტორიც" და მკითხველებიც. დათქმულ დღეს სტუმრად მობრძანებულ „მწერალს" მოსწავლეები უსვამენ კითხვებს ნაწარმოების შესახებ, მაგალითად, რატომ მიიღო ავტორმა ესა თუ ის გადაწყვეტილება. ისიც ყველა კითხვას პასუხობს და, თავის მხრივ, ინტერესდება, ვინ როგორ დაასრულებდა ნაწარმოებს, როგორ პერსონაჟს ისურვებდა და სხვა.
„გეპატიჟებით ჩაიზე"
ეს თამაში ბავშვებს ძალიან მოსწონთ, რადგან მათთან ჩაიზე მიდიან მოწვეული პარალელური (ან სხვა) კლასის მოსწავლეები. ბავშვები წინასწარ ამზადებენ მაგიდებს, (ურიგო არ იქნება რუსული „სამოვრის" დადგმაც) და ჩაით უმასპინძლდებიან სტუმრებს. მნიშვნელოვანი კი ის არის, რომ ასეთ შეკრებებზე აუცილებელად საუბრობენ რომელიმე მწერლის ორ მოთხრობაზე, რომელსაც მასწავლებელი საგანგებოდ ურჩევს მათ ამ დღისთვის წასაკითხად.
„კრიტიკოსთა ჯგუფი"
მასწავლებელი მოსწავლეებს ყოფს ორ ჯგუფად - კრიტიკოსებად და მკითხველებად. მათ ევალებათ შერჩეული მწერლის ნაწარმოების წაკითხვა. თავდაპირველად მკითხველთა ჯგუფი აუდიტორიას წარუდგენს ნაწარმოებს, მერე კი თამაშში ერთვებიან კრიტიკოსები, გამოყოფენ ნაწარმოების სუსტ და ძლიერ მხარეებს, ვარაუდობენ, როგორ აჯობებდა ამა თუ ეპიზოდისა თუ გმირის წარმოჩენა. ბოლოს დასკვნისთვის იწვევენ ექსპერტს - მასწავლებელს ან სხვა მოსწავლეს, რომელსაც წინასწარ ამზადებს მასწავლებელი.
„მკვლევარები"
მოსწავლეებს ევალებათ, ერთი კვირის განმავლობაში სასკოლო ბიბლიოთეკიდან სურვილისამებრ წაიკითხონ რომელიმე ნაწარმოები. ამის შემდეგ გაკვეთილზე მასწავლებელი გამოყოფს 15 წუთს იმ აქტივობის გასაგრძელებლად, რომელიც ერთი კვირის წინ დაიწყო -მკვლევარები ისაუბრებენ იმაზე, რომელი ნაწარმოები წაიკითხეს, ვინ იყო ავტორი, რამდენად შეესაბამებოდა შინაარსს ნაწარმოების სათაური და წიგნის დიზაინი.
შეფასების სქემა არის მკაცრად განსაზღვრული კრიტერიუმებისა და მათი გამოყენების წესების ერთობლიობა, რომლის მიხედვითაც ფასდება მოსწავლის აკადემიური მოსწრება.
ReplyDeleteარსებობს სხვადასხვა ტიპისა და დანიშნულების შეფასების სქემები. მასწავლებელი ქმნის და იყენებს მათ იმისდა მიხედვით, რას ისახავს მიზნად კონკრეტული შეფასება. განასხვავებენ ანალიტიკურ, ჰოლისტურ, ზოგად და კონკრეტულ შეფასების სქემებს.
ყველა ადამიანს და მათ შორის მოსწავლესაც უნდა, რომ იყოს ძლიერი. სიძლიერე მიიღწევა კომპეტენციით, წარმატებებით და საქმეში დახელოვნებით. ყველა მოსწავლეში გენეტიკურადაა ჩადებული სწრაფვა მიღწევებისკენ, ახალი უნარების შეძენისკენ და დახვეწისკენ, ისევე, როგორც აღიარების სურვილი. რადგან შინაგანად მივისწრაფით მიღწევებისკენ, ისე უნდა მოვაწყოთ სკოლები, რომ იქ მოღვაწე მასწავლებლებმაც და მოსწავლეებმაც შეიძინონ ცოდნა და ის ძლიერება, რაც საგანმანათლებო სფეროს მიზნებში შედის. მოსწავლეები შინაგანად მიისწრაფიან სიძლიერის შეძენისკენ, მაგრამ არ იციან, როგორ მიაღწიონ იმ პასუხისმგებლობას, რაც სიძლიერეს ახლავს თან. ამაში მათ მასწავლებლები უნდა დაეხმარონ. მათ უნდა ასწავლონ მოსწავლეებს სიფრთხილე, რომ ვინმეს მსხვერპლი არ გახდნენ, ვინმემ გამუდმებით აბუჩად არ აიგდოს და არ დაჩაგროს. მასწავლებლებმა მოსწავლეს უნდა ასწავლონ პიროვნული სიძლიერის ჩამოყალიბება, რისთვისაც აუცილებელია კომპეტენცია, ცოდნა.
ReplyDeleteადამიანებს გვსურს თავისუფლება. არჩევანის გაკეთების შესაძლებლობის ქონა თავისუფლების გამოხატვაა. არჩევანის გაკეთებამ მისცა ადამიანს განვითარებისკენ, ადაპტაციისა და წარმატებისკენ სწრაფვის უნარი. კარგი მასწავლებელი მოსწავლეებს უნდა ეხმარებოდეს თავისუფლებისკენ ისეთ სწრაფვაში, რომელიც პატივსაცემია სხვების თვალშიც. ზოგჯერ მოსწავლეებს თავისუფლება მცდარად აქვთ გაგებული და თავაშვებულად იქცევიან. ამ შემთხვევაშიც მასწავლებელმა ისინი არჩევანის წინაშე უნდა დააყენოს და თვითონ მიაღებინოს სასარგებლო გადაწყვეტილება.
ჩვენ ყოველთვის გვართობს რაიმე ახლის შესწავლა. გართობაც ადამიანის ერთ-ერთი შინაგანი მოტივაციაა. ვსწავლობთ იმიტომ, რომ გვართობს აღმოჩენები. გლასერის მიხედვით, გართობა სწავლის შედეგია. ეს ახლო კავშირი სწავლასა და გართობას შორის მუდმივად უნდა იყოს შენარჩუნებული სკოლაში. მოსაწყენი გაკვეთილების სწავლა მოსწავლეებს არ უხარიათ. დახელოვნებული მასწავლებლები სახალისო გარემოს ქმნიან კლასში, რასაც მივყავართ მაღალ აკადემიურ მოსწრებამდე. როცა გაკვთილი მასწავლებელსაც უხარია და მოსწავლესაც, სწავლება უფრო საფუძვლიანი და წარმატებულია, მოსწავლეებს უჩნდებათ სწავლის სურვილი.